پیروز ترین شخصیت ها آنهایی هستند که بتوانند در ناخودآگاه خواننده اثر بگذارند - آرش بلاگ

به گزارش آرش بلاگ ، به نقل از روابط عمومی انجمن نویسندگان کودک و نوجوان حمیدرضا شاه آبادی، در نشست کارگروه نقد و بررسی داستان انجمن نویسندگان کودک و نوجوان ضمن تأکید بر اینکه شخصیت غیر قابل باور از جانب خواننده پذیرفته نشده و در نتیجه موجب شکست داستان شکست می شود، شرح داد: ما در داستان به هیچ وجه دنبال واقعیت نمی رویم و صرفاَ ادای واقعیت را درمی آوریم. شخصیت پردازی هم همین طور است. ما شخصیتی واقع نما را درست می کنیم. خیلی از شخصیت های واقعی در داستان جذاب نیستند ولی ما در داستان بسیاری شخصیت ها را خلق می کنیم که ممکن است مابه ازای بیرونی نداشته باشند اما خواننده آنها را باور می کند و به آنها اهمیت می دهد.

این فعال حوزه ادبیات کودک و نوجوان در این نشست مجازی که با حضور تعدادی از علاقه مندان ادبیات کودک و نوجوان تشکیل شد، درباره چگونگی ساخت شخصیت گفت: تقریباً تمام آدم ها ویژگی مشابه همدیگر دارند و چیزی که آنها را از هم متفاوت می کند حدود 10 تا 15 درصد رفتارشان است. حدود 80 تا 90 درصد هر نوع شخصیت سازی تیپ سازی است و بعد از آن است که ما وارد تفاوت ها می شویم و این کار نویسنده است. نویسنده تیپ را مثل یک مجسمه گلی که هنوز نرم و قابل تغییر است به اندازه 10 تا 15 درصد تغییر می دهد و چیزهایی را از خودش در آن می گذارد. آن وقت دیگر با شخصیتی سؤال برانگیز و قابل قبول مواجهیم نه تیپ.

این عضو انجمن نویسندگان کودک و نوجوان در خصوص اینکه شخصیت پیروز چیست، یادآور شد: همیشه شخصیت هایی پیروز هستند که بتوانند روی بخشی از وجود، تمایلات نگفته یا تفکرات به زبان نیاوردۀ خوانندگان تأثیر بگذارند یا به آنها اشاره کنند. پیروز ترین شخصیت ها با آن ویژگی های تغییریافته شخصیت هایی هستند که بتوانند در ضمیر ناخودآگاه و لایه های عمیق ذهنی خواننده اثر بگذارند؛ آنها را تحریک کنند؛ به نیازهای آنها جواب بدهند؛ امیدها و آرزوهای نهفتۀ آنها را به تصویر بکشند و هر کاری را که آنها دلشان خواسته انجام بدهند و انجام نداده اند را عملی کنند. مثلاً وقتی نویسنده یک شخصیت هنجارشکن برای بچه ها خلق می کند و این هنجارشکنی ها همیشه پیروز باشد کودک از همراهی با او لذت می برد.

خالق رمان های سه گانۀ دروازه مردگان در بخش دیگری از این نشست با اشاره به این موضوع که شخصیت ها یا تیپ ها گاهی ریشه های بسیار عمیقی در ذهن بشر دارند، اضافه نمود: مبنای بسیاری از داستان هایی که خلق می شود کهن الگوهایی ست که طی هزاران سال در ذهن بشر نسل به نسل منتقل شده و باقی مانده است. در عمیق ترین لایه های وجودی و در حافظه نوع بشر کهن الگوهایی هست که هر کدام از آنها می توانند به یک داستان تبدیل شوند. تعداد محدودی از این کهن الگوها قابل شمارش است که مبنای تمام داستان های دنیا را شکل می دهند. کهن الگوها علاوه بر طرح، شخصیت های داستانی را هم با خودشان می آورند. مثلاً کهن الگوی پادشاه آدمی توانا و توانمند است که از بالا به دیگران نگاه می کند.

نویسنده رمان وقتی مژی گم شد در پاسخ پرسشی مبنی بر چگونگی معرفی شخصیت گفت: ضرب المثلی هست که می گویند اگر می خواهی کسی را بشناسی با او به سفر برو. چون سفر زندگی را از تعادل خارج می کند و باعث نشان دادن خیلی از رفتارهای نهفتۀ ما می شود. شخصیت های داستانی هم زمانی به نمایش گذاشته می شوند که زندگیشان از تعادل خارج شود. پس اگر می خواهید شخصیت خودتان را معرفی کنید و بشناسانید باید او را به سفر و در واقع یک حرکت داستانی بفرستید. داستان یعنی همین به هم خوردن تعادل زندگی و در چنین حالتی داستان شکل می گیرد. برای معرفی شخصیت نیز باید او و شرایط زندگی اش را از حالت تعادل خارج کنیم.

شاه آبادی در بخش دیگری از سخنانش سن، جنس، خاستگاه خانوادگی، شرایط اقتصادی، توانایی فرهنگی، میزان سواد، خاطرات گذشته، آرزوهای آینده و ... را از ویژگی های اصلی شخصیت برشمرد و ادامه داد: گاهی برای شخصیت تفاوت های ظاهری قائل می شویم که حکایت از تفاوت های درونی شخصیت دارند. مثلاً فردی که از بچگی خیلی بازیگوش بوده و حالا که به نوجوانی رسیده روی پیشانی اش چند جای شکستگی وجود دارد که نشانه ناآرامی است. گاهی هم نشانه ای را می آوریم که می خواهد تفاوتی را نشان دهد. مثلاً شش انگشتی بودن نشان دهنده این است که این شخصیت چیزی بیشتر از دیگران دارد و به همین دلیل اطرافیان با او ناسازگارند. حالا با توجه به خاستگاه فرهنگی و اقتصادی این شخصیت باید نوع حرف زدن و تکه کلام هایش را هم در بیاوریم و او را بفرستیم تا برود در دل حوادث داستان قرار بگیرد.

نشست کارگروه نقد و بررسی داستان انجمن نویسندگان کودک و نوجوان توسط سولماز خواجه وند تشکیل و اداره شد. در این نشست جمال الدین اکرمی، لاله جعفری و مناف یحیی پور نیز به بیان سخنانی پیرامون اهمیت شخصیت پردازی در داستان کودک و نوجوان پرداختند.